Trung Quốc với vận tốc đô thị hóa mạnh mẽ chưa từng thấy đang là nơi tranh tài của những kiến trúc sư tài ba. Thiết kế Nhà hát Opera Quảng Châu của Zaha Hadid đã khởi đầu khởi công, Rem Koolhaas đã tiết lậu kế hoạch xây đắp trụ sở CCTV Bắc Kinh, và hàng chục các dự án ngân sách lớn khác đang rậm rịch ở các đô thị lớn.
Trường tiểu học Mulan ở Quảng Đông với những bậc cầu thang lớn đến mức có thể làm sân chơi cho trẻ và nơi họp hành của nhà trường.
Nhưng hai kiến trúc sư Bolchover và Lin hình như không nô nức lắm, khi mọi người dồn hết sự tụ họp vào các đô thị sầm uất. Vậy phần còn lại của giang san thì sao? Diện giả mạo vùng nông thôn rồi sẽ như thế nào? Những câu hỏi này dẫn dắt bộ đôi thành lập Khuôn viên nông thôn đô thị (Rural Urban Framework – RUF), một công ty phi lợi nhuận thực hành các dự án phục vụ công – bao gồm bệnh viện, trạm xe buyt và nhà đất cho người dân ở nông thôn Trung Quốc.
Phần mái khía cạnh của bệnh viện Angdong tương phản hoàn toàn với mái lợp truyền thống quanh quéo làng.
Một mô hình mới cho nông thôn
Những căn nhà mới ở làng Jintai, đặc trưng bởi mái nhà kiểu bậc thang, tạo thêm môi trường trồng trọt cho người dân.
Giống như các đô thị khác trong nước, những ngôi làng tại Trung Quốc đã trải qua quá trình chuyển đổi mau chóng trong những năm 2000. Từ 2005 đến 2015, khoảng 900,000 ngôi làng đã biến mất hoặc bị sáp nhập vào các đô thị đang sản xuất, hay bị quên lãng vì người dân đã chuyển đến các đô thị lớn.
Lại có những ngôi làng, những công trình mọc lên ào ạt nhờ tiền gửi về từ đô thị, nhưng kiến tạo lại không được chú ý. Chính quyền địa phương khi xây đắp những công trình công cộng thường chọn lọc những kiến tạo kiểu bản sao, ít không may, thành ra bệnh viện, trạm xe buyt hay trại mồ côi,… đều có cấu trúc hao hao nhau trên khắp cả nước. Hai kiến trúc sư cho rằng, một môi trường đẹp sẽ góp phần không nhỏ đến hiệu quả của những công trình này.
Những dự án của RUF quan tâm từ việc kiến tạo những phòng học kiểu mới, đến việc xây đắp những cây cầu kết nối cộng đồng được phân phối bởi các xa lộ. Một trong những dự án sáng tạo nhất của họ là bệnh viện Angdong ở thức giấc Hồ Nam. Từ một tòa nhà trống vắng, RUF đã thay bằng cấu trúc 5 cánh với sân ở giữa.
Bệnh viện Angdong với kiến tạo tường bê tông khoét lỗ giúp ánh nắng len vào bên trong.
Tòa nhà ban sơ có một lối đi 3 tầng, nghĩa là người nhà phải đưa bệnh nhân lên và xuống mức độ ấy đoạn cầu thang. Thiết kế mới đã giải quyết được điều này bằng cách kết nối các tầng với nhau bằng một đường xoắn ốc rộng. Chi chi phí xây đường xoắn ốc này tương đương chi phí tổn lắp đặt cầu thang máy, nhưng với kiến trúc này người già lại có thêm một nơi để đi bộ tập thể dục và trẻ em có nơi vui chơi.
Trao quyền cho cộng đồng
Thiết kế mặt tiền tài bệnh viện Angdong là một sự sáng tạo lớn so với những khối bê tông đã quá phổ quát và nhàm chán.
Thêm một điểm rực rỡ mới của bệnh viện Angdong là bề mặt đục lỗ được làm từ các khối bê tông khoét các lỗ tròn. Với hi vọng nâng cao tri thức về xây đắp ở thôn dã, RUF đã cộng tác với các nhà thầu địa phương để xây đắp mặt tiền này. Họ muốn tạo một sự dị biệt giữa những khuôn mẫu bê tông đã quá phổ quát.
Đem lại những kiến tạo đầy tham vọng cho nông thôn cũng gây ra những thử thách không nhỏ. Họ thường phải đối mặt với sự nghi ngại của chính quyền địa phương cũng như người dân về những kiến tạo táo tợn của mình. Họ phải dành thời kì thuyết phục thực hành dự án, và có khi phải mất đến 3 năm cho một công trình, dù quá trình xây đắp chưa đến 1 năm.
Sau chiến thắng ở vùng nông thôn, Bolchover và Lin hiện đang tái thiết toàn thể một ngôi làng bị hủy hoại trong trận địa chấn ở Tứ Xuyên năm 2008. Họ đã xây đắp làng Jintai lại từ đầu, 22 ngôi nhà chống địa chấn và một cơ sở nuôi trồng tiền tiến tạo ra năng lượng từ khí sinh học.
Từ một ngôi làng bị hủy hoại hoàn toàn sau địa chấn, làng Jintai đã chuyển mình thành một khu nhà xinh đẹp với những thay đổi tiền tiến.
Trong các dự án của RUF, công dụng được ưu tiên hơn cách thức, nhưng tính thẩm mĩ bao giờ cũng được phê chuẩn kĩ lưỡng. Mái của những ngôi nhà mới tại làng Jintai cung cấp cho người dân thêm môi trường trồng trọt, nhưng đồng thời những kiến tạo khía cạnh còn gợi nhắc đến một môi trường miền núi.
Vượt ra ngoài biên cương
Bolchover và Lin đã đến Mông Cổ để thực hành dự án trước hết ngoài bờ cõi Trung Quốc. Mông Cổ cũng đang trải qua những mô hình đô thị hóa tương tự nhau, nhưng ở thủ đô Ulaanbaatar, người thiên di không sống trong nhà mà dựng lều ngay ngoại thành đô thị. Những căn lều này thường gặp gỡ vấn đề về xử lí chất thải. Do đó, RUF đã kiến tạo một chiếc lều kiểu mới vẫn mang các đặc điểm truyền thống nhưng được lắp đặt chuỗi hệ thống nước thải, lưới điện và đường ống nước. Một cặp vợ chồng người Mông Cổ sẽ chuyển đến ở trong kiến tạo này vào mùa hè đến.
Lấy ý nghĩ đó từ những căn lều truyền thống của người Mông Cổ, RUF đã sáng tạo ra một loại hình mới tiện nghi hơn rất nhiều.
Lin cho biết, dự án này không cố tạo nên một căn nhà đương đại, mà nhằm bảo tàng những căn lều truyền thống trong quá trình đô thị hóa chóng mặt hiện thời.
Theo Phương Giấy Spiderum
Trí Thức Trẻ
