Ngành kĩ nghệ điện thoại thông minh đã đạt tới điểm bão hòa và đang có khuynh hướng bất biến. Trong một thập kỷ vừa qua, công nghiệp truyền thông đã vươn tới đỉnh cao mới với những tiêu chuẩn được toàn cầu xác nhận và gần 3000 vụ kiện cáo vì bản quyền công nghiệp. Kỷ nguyên điện thoại thông minh chứng kiến những gã đồ sộ như Microsoft, Nokia hay Intel phải vật lộn để giữ được thương hiệu của riêng mình trong khi những tay chơi non trẻ như Huawei và Lenovo thu về không ngớt những thắng lợi. Thế giới song cực với iOS và Android đã chứng kiến hàng tỉ USD trao qua bán lại trong những thương vụ pháp lý về bằng chiếm hữu hữu trí óc và đàm phán tranh chấp.
Là người tiền phong, Nokia đã cai trị hoạt động trao đổi thiết bị dế yêu từ trước khi kỷ nguyên điện thoại thông minh khởi đầu, nhưng sự tham dự của iPhone Apple và series Galaxy của Samsung đã khiến Nokia lao dốc chóng vánh từ năm 2007. Điện thoại với hệ điều hành Window của Microsoft tham dự cuộc chơi vào năm 2009 và chỉ chiếm hữu được một phân khúc hoạt động trao đổi rất nhỏ. Apple và Samsung khởi đầu một loạt những tranh chấp pháp lý về bằng sáng chế tại hoạt động trao đổi Mỹ, châu Âu và Hàn Quốc. Những tranh chấp này cốt tử quay quanh kết nối không dây, giao diện và kiến tạo công nghiệp. Tuy nhiên, vào năm 2014, Samsung đã thất bại trước Apple và cả hai bên quyết định đàm phán qua hòa giải.
Apple và Samsung sống sót kiên cường tại hoạt động trao đổi tiêu xài trong khi các hãng tương tự như Nokia và BlackBerry ngã ngựa ngay từ khi đầu tư vào chiếm hữu hữu trí óc. Google đưa mình gia nhập dòng item cao cấp với hệ điều hành Android. Sau đó, một cơn bão mới của những chiếc máy tính bảng, vẫn “sáng dạ” mà giá lại thoải mái ập tới từ các nhà sinh sản dế yêu của châu Á, cốt tử là Trung Quốc. Họ đã đăng kí chiếm hữu hữu trí óc trong các hoạt động trao đổi ngỏng của ngành công nghiệp, để cạnh tranh với bề dày công nghiệp truyền thống của các ông lớn ngành viễn thông. Những hãng điện thoại thông minh hàng đầu của Trung Quốc, như Huawei và ZTE chiếm hữu hữu kho bằng sáng chế lên tới 15.000 trong khi các ông lớn như Lenovo, Oppo và Xiaomi, mỗi tổ chức chỉ chiếm hữu hữu hơn 5.000.
Vậy rốt cục, ai là người thắng trong cuộc chiến điện thoại thông minh này? Không ai cả.
Cuộc chiến về chiếm hữu hữu trí óc và sự cạnh tranh của hoạt động trao đổi là động lực chính thúc đẩy ngành kĩ nghệ điện thoại thông minh. Ngành kĩ nghệ này đã sản xuất cực hưng vượng, đang trong thời đoạn bão hòa và có dấu hiệu đi xuống. Nó đã dọn đường cho một thế hệ công nghiệp tiếp theo như wearable tech (công nghiệp mặc được), thực tại ảo (VR), in 3D và Internet kết nối vạn vật (IoT) với 6 đặc trưng quan yếu.
Quyền chiếm hữu hữu trí óc mạnh sẽ có giá trị lâu dài hơn item
Cuộc chiến điện thoại thông minh trên toàn cầu đã buộc những gã đồ sộ trong ngành kĩ nghệ này phải bước chân vào những vụ kiện cáo về chiếm hữu hữu trí óc. Người thắng cuộc bước ra ngạo nghễ với hàng tỉ USD trong tay và kẻ thất bại bị tụt dốc thảm hại. Điều thu hút là dù thất bại, vẫn có những thương hiệu sống sót được như Nokia và BlackBerry. Sự đầu tư đúng lúc của họ vào việc sản xuất và xây đắp bằng chiếm hữu hữu trí óc đã đem lại kết quả khi họ chẳng thể phát minh thêm item mới trong một hoạt động trao đổi sản xuất như vũ bão khi đó.
Tới năm 2007, Nokia vẫn là thương hiệu cai trị với 50% thị phần. Hệ điều hành Symbian của hãng này không có đối phương dù kho vận dụng còn rất hạn chế. Apple mở bán iPhone vào năm 2007 với một kiến tạo sáng dạ và cả một hệ sinh thái vận dụng, lôi cuốn rộn rịp đối tượng mua hàng. Nó gặp mặt phải sự cạnh tranh ác liệt từ Google và kết thúc những tháng ngày hoàng kim của BlackBerry và Nokia. Nokia bị bỏ lại phía sau trong cuộc chiến sản xuất môi trường cho item. Tuy nhiên, nó vẫn trong cuộc chơi nhờ có trong tay những bằng sáng chế giá trị. Bước vào những cuộc tranh chấp về sáng chế và bản quyền với hồ hết các ông lớn, nó vẫn thắng lợi và thu được số tiền lớn để đầu tư vào nghiên cứu và sản xuất.
Hình 1: Các lĩnh vực với số lượng bằng sáng chế tương ứng.
Hình 2: Số cuộc tranh chấp pháp lý giữa các ông lớn trong ngành điện thoại thông minh.
Các item công nghiệp cao và nguồn mở có thể cùng sống sót
Tái đầu tư vào thay đổi chưa chắc đã bảo đảm được thắng lợi cho item nhưng cái giá của một một kho bằng sáng chế mạnh đã quá rõ. Nokia xác định được gót chân Achilles của Apple chính là ở công nghiệp pin và kết nối không dây nên và đã tiến hành một vài vụ kiện với hãng này. Apple nỗ lực đáp trả bằng cách lấy quyền chiếm hữu hữu đối với các sáng chế về màn hình chạm màn hình. Dù vậy nhưng cũng không bõ bèn gì với kho sáng chế phú quý của Nokia về viễn thông. Năm 2011, Nokia tuyên bố Apple sẽ tham dự vào việc ngày càng tăng số bằng sáng chế của hãng này. Chiến lược thương nghiệp hóa quyền chiếm hữu hữu trí óc đầy chiến lược của Nokia đã tạo ra một làn sóng mới, với các tổ chức lựa chọn cách đăng ký sáng chế hoặc đồng chiếm hữu hữu bằng sáng chế thay vì kiện cáo và tranh chấp. Điều này giúp các vụ kiện cáo như vậy giảm đáng kể từ sau năm 2012.
Giống như Nokia, BlackBerry cũng chẳng thể sản xuất item mới với vận tốc như của Apple, HTC, Samsung, LG Electronics và Motorola. Tuy nhiên, hãng này có hơn 8000 bằng chiếm hữu hữu trí óc và gần 100,000 tuyên bố chiếm hữu hữu đối với các bằng sáng chế và nhãn hiệu thương nghiệp tại Mỹ. Kho chiếm hữu hữu trí óc của BlackBerry có giá trị vào khoảng 2 tới 3 tỉ USD và có tiềm năng lên tới 5 tỉ USD nếu bị thâu tóm.
Hợp tác là cách sản xuất lành mạnh
Năm 2009, những vụ kiện cáo tốn kém trong ngành điện thoại thông minh lan rộng ra khắp nhân loại. Những tay chơi lớn nhận ra mình cần nhiều bằng sáng chế tiêu chuẩn (SEP) hơn. Cơn lốc trao đổi bằng sáng chế kéo dài tới tận năm 2012. Điều này đã giúp giảm phí kiện cáo đắt đỏ và tạo điều kiện cho các thương vụ trao đổi bằng sáng chế đem lại lợi ích cho tất cả các bên. Giải pháp bản quyền chéo và kho bản quyền trở thật tình điểm trong việc tạo ra một hệ sinh thái lành mạnh hơn và cách tiếp cận mang tính hiệp tác hơn. Trong khi Nokia chứng minh được giá trị của mình và kiếm được tiền để đầu tư và chiếm hữu hữu trí óc, BlackBerry vẫn đang phải vật lộn để tìm ra người mua. Bí quyết nằm ở những bước đi chiến lược của Nokia.
Nokia nhận thấy rằng mình sẽ gặp mặt gian khổ khi phải đối mặt với vận tốc sản xuất chóng vánh của đối phương cạnh tranh. Nỗ lực trụ lại trong cuộc chơi, Nokia đã bán phòng ban sản xuất item của mình cho Microsoft với giá 7,5 tỉ USD. Tuy nhiên hãng này chỉ bán một sáng chế trong kho sáng chế với hơn 1400 bằng của mình. Nó xác định sự không bằng nhau trong chiếm hữu hữu trí óc của những ông lớn tham dự cuộc chơi và phải dùng những tranh chấp pháp lý và bằng cấp làm cứu cánh. Thế giới phải giật thột và lưu ý tới sức mạnh trong chiếm hữu hữu trí óc của Nokia.
Hình 3: Số bằng sáng chế tiêu chuẩn của những hãng điện thoại thông minh lớn.
Hành động sớm của Nokia giúp hãng này thu được lợi nhuận để tái đầu tư vào nghiên cứu và sản xuất. Trong khi đó, BlackBerry nhận ra điều này quá muộn. BlackBerry quyết định rao bán khi các nhà sinh sản điện thoại thông minh đã nhận ra lợi ích của việc cấp phép chéo và muốn tham dự vào kho sáng chế hơn là việc mua lại hay kiện cáo. Vì thế, khi kho chiếm hữu hữu trí óc của mình đang có giá trị cao, BlackBerry đã không biết cách thương nghiệp hóa nó và đánh mất thời cơ tái đầu tư.
Quyền chiếm hữu hữu trí óc được bảo vệ mạnh mẽ của Nokia cho cả ngành kĩ nghệ điện thoại thông minh thấy sức mạnh của việc độc quyền sáng chế. Do đó, khi Nortel Network tuyên bố sẽ bán kho sáng chế hơn 6000 bằng của nó, Microsoft, Apple, Ericsson, Research In Motion, Sony và EMC đã cùng phối hợp để tạo ra kho bằng sáng chế Rockstar Consortium. Một mặt, đây là hành động đối lại việc Google sẽ mua lại cục bộ kho sáng chế của Nortal và có ý định độc quyền chiếm hữu hữu trong lĩnh vực này. Mặt khác, đây cũng là nỗ lực nhằm hướng tới khuynh hướng san sẻ sáng chế, đồng chiếm hữu hữu.
(còn tiếp)
Theo Minh Thu
ICTnews
