10 năm trước, Microsoft là doanh nghiệp công nghiệp độc nhất nằm trong top có vốn hóa hoạt động mua bán cao nhất nhân loại. Hiện nay, 5 doanh nghiệp đứng đầu bảng danh sách này đều là 5 doanh nghiệp công nghiệp: Apple, Facebook, Amazon, Alphabet và Microsoft. Trong 10 năm qua, Google, Facebook và Amazon đã vươn tay chạm tới hồ hết các ngành công nghiệp sáng tạo: truyền thông, âm nhạc, sáng tác, phim ảnh. Trong 10 năm tới, họ sẽ cai trị trí óc nhân tạo và xoay chuyển nền kinh tế phục vụ, gồm liên lạc, y tế và bán sỉ.
Công nghệ kỹ thuật số đã trở thành điều chẳng thể thiếu cho mỗi cá nhân trong cuộc sống đương đại và cho sự sống sót của nền kinh tế hiện tại nhưng mỗi đổi thay, mỗi phát hành trong nền công nghiệp ấy lại không được quyết định bởi phần đông mà bởi một nhóm các kỹ sư và nhà lãnh đạo của Google, Facebook và Amazon cùng các doanh nghiệp công nghiệp hàng đầu khác. Chúng ta chỉ là những người bị áp đặt.
Thế độc quyền song hành trong lăng xê và đưa tin của Google và Facebook đã khiến các hãng tin và báo chí truyền thống phải bắt tay nhau để đệ đơn kiến nghị lên Quốc hội Mỹ vào hồi đầu 04 tuần này. Và chưa bao giờ vấn đề bảo mật và tây riêng lại được quan tâm như hiện nay.
Gần đây Facebook đã thông tin về một nghiên cứu hãng này đang tiến hành, chuẩn y người dùng chỉ bằng nghĩ suy cũng có thể điều khiển được các thiết bị kỹ thuật số. Nếu dự án này thắng lợi, mạng xã hội đồ sộ này sẽ có thể tiếp cận mọi nghĩ suy của chúng ta.
Còn Google, 04 tuần 6 vừa rồi đã tuyên bố ngừng quét mail người dùng để lấy dữ liệu lăng xê. Điều này có thể được hiểu rằng, ông lớn công nghiệp này đã tìm ra nguồn dữ liệu mới và không cần quá dựa vào vào lề thói sử dụng mail của người dùng nữa. Với tình trạng như hiện tại, liệu chúng ta đã chuẩn bị để bằng lòng việc các doanh nghiệp công nghiệp giám sát cuộc sống của mình như vậy?
Sức mạnh và tầm tương tác kinh khủng của Google, Amazon và Facebook (tranh minh họa của Robert Neubecker)
Thế giới bên ngoài Thung lũng Silicon cần nhìn nhận vấn đề này một cách nghiêm chỉnh hơn. Tuy nhiên, rất thi thoảng chính trị gia nào muốn lắng nghe những nguy cơ của trí óc nhân tạo hay chịu tò mò những tài năng và tương tác chính trị mà trí óc nhân tạo có thể gây ra. Hy vọng sớm nhất may ra có thể tới vào cuộc bầu cử năm 2018 khi sức ép cần phải kiểm soát hiện tượng độc quyền công nghiệp ngày một lớn và giới chính trị chẳng thể phớt lờ hơn nữa.
Biện pháp trước mắt có thể là một đạo luật chống độc quyền mạnh mẽ và hiệu quả hơn. Việc chấp hành luật cũng cần nghiêm ngặt hơn. Khoản phạt 2,7 tỉ USD của EU cho Google và án phạt của Đức cho Facebook là hai minh chứng điển hình.
Chính lịch sử của Thung lũng Silicon cũng cho chúng ta một vài gợi ý để giải quyết vấn đề. Cuộc cách mệnh công nghiệp suốt nửa thế kỷ qua đã không xảy ra nếu không có 3 vụ khởi tố vi phạm độc quyền này.
Năm 1956, AT&T buộc phải chia sẻ bằng sáng chế máy laser, thiết bị vệ tinh, pin mặt trời… cho các doanh nghiệp khác trên nước Mỹ. Nhờ phán quyết này, Motorola và Intel ra đời. Những năm 1970, sau quá trình kháng cáo kéo dài 13 năm không thành, IBM buộc phải bằng lòng để các doanh nghiệp khác hòa bình sinh sản phần mềm và phát hành hệ điều hành. Hai chàng thanh niên Bill Gates và Paul Allen đã làm nên lịch sử. Đến lượt Microsoft, vụ kiện năm 1998 giúp người dùng Windows có thể chọn lựa một trình chuẩn y web khác ngoài Internet Explorer. Và Google sẽ mãi hàm ơn phán quyết này.
Có thể thấy, những hành động chống độc quyền sẽ là giải pháp tốt nhất, không phải là để giam cầm sự hiện đại mà là để thúc đẩy nó, luôn tạo một sân chơi đồng đẳng để không ai có thể là “ông lớn” mãi mãi.
Theo Minh Thu
ICTnews
