Suốt 53 năm, cuộc đời của Jan Swain gắn với bản đồ. Ông bán những tấm địa đồ nhân loại, sách chỉ dẫn cho dân ngao du, các quả trái đất và những tấm bản đồ giấy của các tỉnh thành, tiểu bang và nhà nước ngay tại The Map Store, một cửa hiệu thuộc đơn vị Milwaukee Map Service được ông cha thành lập vào năm 1937.
Thế mà, vào bốn tuần Tư vừa qua, ông lão 79 tuổi này đành phải đóng cửa lâu dài cửa hiệu của mình. Đó là điều mà Swain cho rằng sẽ tới trong hai thập niên nữa, nhưng hóa ra lại nhanh hơn do sự ra đời của iPhone vào năm 2007. Vào thời điểm ấy, các trang web bản đồ đã phổ quát. Mọi người đã có thể chuyển vận những tấm bản đồ tí xíu về một số loại máy tính bảng, và GPS đang khởi đầu hình thành trong những chiếc xe hơi. Tuy nhiên, màn hình lớn hơn và áp dụng Google Maps trong những chiếc iPhone tức khắc đã làm đổi thay cách mọi người định vị khi vận chuyển.
“Giờ đây người chơi có thể mang cả nhân loại theo mình chỉ bằng một chiếc iPhone, nếu muốn. Không cần phải có những mảnh giấy mà ai cũng từng sử dụng. Những người còn mua các vật dụng đó thì thường là đã 40 tuổi hoặc hơn”, Swain nói.
Với tuổi đời 10 năm, iPhone đã đổi thay nhiều ngành, theo chiều hướng tốt hơn cũng có mà xấu hơn cũng không ít. Ngoài tác dụng như một chiếc máy tính bỏ túi mạnh mẽ, iPhone giờ đây còn là version thu nhỏ của những tấm bản đồ giấy, camera, thiết bị thu phát giọng nói, đồng biển, thiết bị chơi game và công cụ nghe nhạc MP3 giống như item iPod “huyền thoại” ngày xưa của Apple.
Theo Hiệp hội item camera và hình ảnh, năm ngoái, 24,3 triệu chiếc camera đã được bán ra trên khắp nhân loại. Đó là một mức giảm đồ sộ so với 100,4 triệu chiếc vào năm mà iPhone được tung ra. Những loại camera với thấu kính có thể toá rời được vẫn còn phổ quát trong giới chuyên gia và người say mê nhiếp ảnh, nhưng số lượng camera bỏ túi được tiêu thụ đã lao dốc mạnh.
Và sau đó có những thứ mà Apple đã thịt chết chỉ bằng một… áp dụng. Chẳng hạn, phần mềm thu phát giọng nói của hãng này, dù chưa được tuyệt vời, nhưng đã đủ nhân tiện lợi để thay thế cho những chiếc băng cassette và đầu thu kĩ thuật số. Khi App Store được tung ra vào năm 2008, kho trò chơi nhiều chủng loại của họ đã khiến cho những thiết bị chơi game bỏ túi trở thành ít phổ quát hơn (dù hiện giờ vẫn còn sinh tồn).
Rồi chỉ bằng một vài thao tác dễ chơi để cài đặt thời kì trên màn hình Home, Apple đã thuyết phục một số người không còn xài đồng biển đeo tay. Dẫu vậy, hoạt động mua bán này hiện vẫn định hình khi hơn 1,2 tỉ chiếc đồng biển được bán ra mỗi năm. Apple hi vọng những chiếc “máy tính đeo tay của mình”, Apple Watch, sẽ sớm giành lấy đối tượng mua hàng từ các tên tuổi lớn như Rolex, Fossil và Omega.
Chưa hết! Giờ đây iPhone đang nỗ lực thay thế ví tiền tài người chơi. Ứng dụng Apple Pay được tung ra vào năm 2015 hiện chuẩn y mọi người tính sổ các loại hàng hóa và phục vụ bằng máy tính bảng của mình thay cho những chiếc thẻ tín dụng hay tiền mặt. Trở ngại độc nhất vô nhị đối với áp dụng này là việc hài lòng có vẻ gian khổ hơn, và yên cầu những cập nhật kĩ nghệ lớn trên toàn thể hoạt động mua bán tính sổ.
Một số ngành đã đổi thay cho ăn nhập. Công ty Sanborn, từng một thời là nhà sinh sản bản đồ giấy lớn nhất ở Mỹ, nay đã chuyển sang LiDAR và bản đồ kĩ thuật số. Tuy nhiên, những đơn vị và cửa hiệu nhỏ như của Swain đã phải đóng cửa.
“Đó là cách mà cuộc sống diễn ra. Có nhiều ngành nghề hình thành và biến mất, giống như những người làm xe ngựa và roi đánh ngựa đã vỡ nợ khi xe hơi ra đời”, Swain nói.
Theo Thanh Hải
Trí thức trẻ/CNN
